Wie vervuilt het water? Boeren pleiten onschuldig en protesteren bij waterschap
Nu de Europese deadline voor schoon water in zicht komt, barst de strijd los over de vraag wie het Noord-Hollandse water vervuilt. Volgens het waterschap is de agrarische sector voor een groot deel verantwoordelijk, maar de boeren pleiten onschuldig. Morgen protesteren zij bij het waterschap en eisen ze nieuw onderzoek.
Op het oog lijkt er niks aan de hand in de Noord-Hollandse polders en sloten. Langs de oever groeien plantjes, in de sloot zwemmen vissen en hier en daar zit een meerkoet. Toch is juist dit water volgens de Europese Unie enorm vervuild. Het is niet alleen troebel, de sloten zitten vol met stikstof en fosfor.
Een groot probleem, want alle Europese lidstaten hebben afgesproken dat in 2027 de Europese sloten en rivieren schoon moeten zijn. De waterschappen doen allerlei pogingen om de waterkwaliteit op te vijzelen, maar Nederland loopt ver achter op de rest.
Maar hoe komt dat water zo vuil? Vorig jaar liet het waterschap aan NH weten dat minstens de helft van de vervuilende stoffen in het water terechtkomt door de boeren. Mest en pecticiden spoelen vanaf het erf de grond en de sloot in. Desgevraagd wil het waterschap dat niet opnieuw bevestigen.
‘Onzin’, zegt melkveehouder René Staal. Volgens de boer is het helemaal niet zeker dat de boeren verantwoordelijk zijn voor het vervuilde water. “Wij worden aangekeken op de vervuiling, terwijl niet bewezen is dat het alleen door ons komt.”
En dus klimt Staal morgen weer op de trekker. Samen met 100 andere boeren protesteert hij bij het waterschap in Heerhugowaard waar hij een pamflet zal overhandigen aan dijkgraaf Bosma en bestuurder Jos Beemsterboer (BBB) met de heldere boodschap: “Doe meer onderzoek voordat wij de schuld krijgen.”
Stikstof en fosfor
Hoe zit het precies? In Noord-Hollands water zit te veel stikstof en fosfor. Dat heeft grofweg twee oorzaken: enerzijds bespuiten boeren hun land met mest en gif waarna het de sloot instroomt en anderzijds zit er van nature stikstof en fosfor in de bodem. Dat laatste komt doordat de bodem op veel plekken uit veen bestaat, wat maar langzaam wordt afgebroken. Bij dat proces komt stikstof en fosfor vrij.
Daar zit volgens Staal precies het probleem. Hij wil eerst meer onderzoek naar het aandeel van de agrarische sector, voordat de boeren nieuwe concessies moeten doen. Het waterschap geeft echter aan dat zij dat onderzoek al gedaan hebben in de vorm van een bronnenanalyse. Het ultieme doel voor de boeren is het terugdraaien van het mestbeleid: om het water te beschermen mogen boeren in plaats van 250 kilo mest, nu nog 210 kilo uitrijden.
De kans dat hij gelijk krijgt, is klein. Het Hoogheemraadschap is al jaren bezig om de waterkwaliteit te verbeteren. Daar zit een hoop haast achter, want als Nederland straks niet voldoet aan de Europese normen dan kan de EU-boetes opleggen of voorkomen dat nieuwe bedrijven die de waterkwaliteit bedreigen een vergunning krijgen.
Bovendien blijkt deze week uit een rapport van het Planbureau voor de Leefomgeving dat als Nederland werkelijk de waterdoelen wil halen, dat om een enorme omslag zou vragen. Overheden zouden juist meer initiatief moeten nemen om de leefgebieden van planten- en diersoorten uit te breiden, landbouwgrond minder intensief te gebruiken en het aantal landbouwdieren omlaag te brengen.
Samenwerken?
Om de doelen te halen heeft het waterschap dus juist de hulp van de boeren nodig. Zeker gezien het feit dat de helft van alle stikstof en fosfor in het water komt van de ruim 3000 agrarische bedrijven in de regio. Om die boeren te overtuigen van hun vervuilende invloed op de natuur, richtte het Waterschap het Landbouwportaal op, een organisatie waar boeren worden gestimuleerd tot duurzaam bodemgebruik.
Inmiddels doen er 1200 bedrijven mee. Jan Willem Huizinga van het Noorderkwartier zei eerder dat die samenwerking niet altijd makkelijk gaat: “Door de stikstofcrisis is er veel wantrouwen ten opzichte van de overheid. Waar het om gaat is het vinden van de juiste toon.”
Voor Rene Staal is die toon niet gevonden. Hij staat morgen samen met zo’n 100 boeren bij het Hoogheemraadschap. “Laat ze maar opnieuw onderzoek doen, dat duurt sowieso een jaar. Dan gaan wij ons daarna op nieuwe stappen beraden.”
