Hoe het verhaal van een neergestorte Amerikaanse vliegenier een einde kreeg in Hoorn
Jarenlang wist de familie van de Amerikaanse vliegenier Gerald Yoder niet precies wat er in de Tweede Wereldoorlog met hem gebeurd was. Ja, hij was omgekomen, in Nederland. En uiteindelijk teruggebracht naar de Verenigde Staten. Naar het hoe en waarom hebben ze altijd moeten gissen. Gisteren kregen ze op een terras in Hoorn eindelijk antwoorden.
Voor dit verhaal moeten we terug naar 1944. Op een dag in maart stort een Amerikaanse bommenwerper neer in het Markermeer, tussen Hoorn en Marken. De tien bemanningsleden drijven een poosje in de rondte, vertrouwend op hun zwemvesten. Een aantal Volendamse vissers ziet de mannen drijven, maar vertrouwt erop dat ze door de Duitsers uit het water worden gehaald. Als de vissers op het laatste moment tóch in actie komen is het voor zeven van de vliegers te laat. Eén van hen is Sergeant Gerald Yoder.
Oorlogskenner
Zijn familieleden, Peter en Ann Koch uit het Amerikaanse Wyoming, hebben lange tijd niet precies geweten wat er met hun Gerald is gebeurd. Via via komen ze in contact met Nico Kwakman, een Volendamse oorlogskenner. Kwakman weet bijna alles over de tientallen bommenwerpers die in het IJsselmeer zijn neergestort. Zelf heeft hij veel gedoken op de wrakken en al vele families geholpen met het vinden van informatie over vliegeniers die het niet hebben overleefd. Je kan wel zeggen dat Kwakman een wandelende encyclopedie is.
De drie hebben afgesproken op een terras in Hoorn, waar de Volendammer honderduit kan vertellen over hun familielid. Kwakman: “Pas in 1950 arriveerde de kist met het lichaam van Gerald voor zijn begrafenis in zijn geboortedorp in Amerika. Meer wisten de familieleden van de omgekomen vliegenier niet. Hun moeder zei alleen: ‘War, Europe, Plane, Dead‘.”
Kwakman vertelt het verhaal van Gerald Yoder aan de hand van het gesprek wat hij had met Peter en Ann.
Kwakman: “Er was een paar jaar geleden in het gezin wat meer bekend geworden over Geralds bommenwerper en de crash in The Zuyder Sea.” Genoeg voor Peter en Ann Koch om een river cruise – een rondvaart vanuit Duitsland over het IJsselmeer – te boeken en op locatie uit te zoeken wat er in de oorlog met hem was overkomen. Waarom was Gerald niet gered?
Deze foto is ter beschikking gesteld en eigendom van de familie Cripe (de piloot). Zeven man verdronken 6 maart 1944 tussen Hoorn en Marken. Sgt. Gerald Yoder staat voor het nummer op de romp.
Tekst gaat verder onder de foto.
Toevalligerwijs speelt Kwakman’s opa een belangrijke rol in het verhaal van de omgekomen vliegenier. “Mijn opa en nog twee Volendammer vissers zagen de B-24 bommenwerper en de tien parachutes in het water tussen Hoorn en Marken vallen. Het tragische is dat ze alle tien in het water dreven met hun ‘Mae West’ reddingsvest, maar dat kon ze niet drijvend houden. Die vliegerspakken en laarzen liepen al snel vol met water.”
Zware straffen
“In eerste instantie dachten de vissers: “Die liggen goed en pikken de Duitsers met hun patrouilleboot bij de Hoofdtoren in Hoorn wel op'”, vervolgt Kwakman. “Dat klinkt misschien raar, maar het helpen van geallieerde piloten was door de Duitsers streng verboden. Er stonden zware straffen op. Maar toen de handen in uiterste nood omhoog gingen, draaide de botter (vissersboot) na enige discussie aan boord naar de drenkelingen toe. De een na de ander verdween voordat ze er waren, onder wie dus ook Gerald Yoder. Ze hebben hem zien verdrinken.”
Kwakman heeft aan Peter en Ann ook verteld dat hun riviercruiseschip op weg naar Hoorn over de crashlocatie is gevaren. In 1944 is Gerald na acht weken aangespoeld bij Marken. “Ze waren helemaal ontroerd toen ik dit allemaal vertelde”, zegt Kwakman. “Tranen in hun ogen.”
Bloemen over water
Op de weg terug naar Amsterdam zouden ze daar donderdagmiddag weer langsvaren. Kwakman heeft de locatie aangegeven. “Ze hadden nooit verwacht zo dicht bij Geralds laatste momenten te komen. Met een brok in de keel en een traan zijn bloemen geregeld.”
De kapitein van het cruiseschip is op de plek van de crash gestopt en de bloemen zijn plechtig over het water gestrooid om Gerald en zijn zes verdronken collega’s te herdenken.
Kwakman is voor de familieleden ook het archief ingedoken en heeft ze verteld dat Gerald tot februari 1946 in Amsterdam lag begraven.
Kwakman: “Dat was ook niet bekend bij de familie. Vervolgens werd hij opgegraven en verplaatst naar de Amerikaanse erebegraafplaats ‘Ardennes’ bij Luik in België. In 1950 zei moeder ‘ja’ tegen de mogelijk om de kist terug te brengen naar de Verenigde Staten. Gerald werd toen voor de derde keer en laatste keer bij zijn familie begraven.”
