Preventief fouilleren én inzetten op jongerenwerk, werkt dat?
Burgemeester Frank Dales besloot afgelopen maandag dat iedereen in IJmuiden preventief gefouilleerd mag worden. Tegelijkertijd wil hij meer inzetten op een ‘softe aanpak’ in het jongerenwerk. Gaan die twee wel samen?
Normaal gesproken voetbalt Ronnie (10) mee op het Cruyff Court in IJmuiden, maar vandaag kijkt hij liever. Handen aan de reling, blik op het op veld. “Ik heb net een heel zooitje kaarten in de bosjes gevonden”, zegt hij terwijl hij zijn jaszak laat zien. Het zijn kaarten voor het spel Fortnite. Als hij straks thuis is, gaat hij kijken of er nog geld op staat.
Ronnie hoorde over het wekelijkse voetbaltoernooi via zijn beste vriend, die vandaag in de spits speelt. Hij kende het voetbalveldje weer van TikTok. Nu zitten ze allebei in de WhatsAppgroep ‘Straatvoetbal_IJmuiden’ en komen ze elke week naar het veldje. “Ik vind het heel erg leuk en ik ken iedereen.”
Het wedstrijdje wordt georganiseerd door jongerenwerker Andres Kiekens. Hij werkt al 22 jaar met jongeren bij Stichting Welzijn Velsen en gelooft heilig in de ‘nuldelijnshulp’. Nog voordat jongeren hulp nodig hebben, houdt Kiekens al een vinger aan de pols. Ze kunnen bij hem in het wijkcentrum poolen, gamen of wat drinken. Maar eigenlijk gaat het vooral om ‘luisteren’, volgens de coach. “Je moet in die gesprekken horen wat ze eigenlijk zeggen.”
Straatvoetbal IJmuiden
Nadat er jarenlang fors is bezuinigd op jongerenwerk, lijkt het tij in de gemeente Velsen gekeerd. Vorig jaar waarschuwde de gemeenteraad dat er te weinig jongerenwerkers zijn voor de opgave die er op dit moment in Velsen ligt. De gemeente besloot toen om 145.000 euro vrij te maken voor kinderwerk (tot acht jaar) en het budget voor jongerenwerk structureel op te schroeven.
Volgens critici is die ‘softe’ aanpak, waarbij de nadruk ligt op vertrouwen winnen en jongeren preventief op het juiste pad houden, niet effectief genoeg. Harder straffen wanneer jongeren daadwerkelijk kiezen voor criminaliteit zou veel beter werken.
Onzin, zegt Kiekens. “Maar het is onmogelijk om in grafieken weer te geven hoe succesvol deze aanpak is. Want als ik deze jongens kan bereiken met een goed gesprek, hoe krijg ik dat dan op papier?”
Fouilleren
Voor sommige jongeren komt die zachte aanpak te laat, zegt burgemeester Frank Dales. In drie maanden tijd zou eenzelfde groep meer dan dertig geweldsincidenten hebben gepleegd. Om de groep te pakken te krijgen riep Dales heel IJmuiden uit tot risicoveiligheidsgebied, waardoor de politie mandaat heeft om iedereen in de stad preventief te fouilleren. Een omstreden maatregel, ook omdat het kan leiden tot etnisch profileren.
“Ik ken ouders die hun kind niet meer naar buiten laten gaan”, zegt Kiekens. Hij denkt dat de burgemeester zijn redenen heeft om de maatregel in te voeren, maar het boezemt ook een hoop angst in.
Vertrouwen winnen
“De maatregel lijkt een noodkreet”, zegt Yarin Eski, criminoloog aan de VU. “Er is nog altijd veel onduidelijk over de verbanden tussen jongeren en georganiseerde misdaad. Daarnaast zouden we ons vooral moeten bezighouden met de vraag hoe het zover gekomen is. Waarom willen die jongeren überhaupt aan wapens komen?”
Door preventief te fouilleren krijg je die jongeren juist beter in beeld, zegt Marijke Gemser, PvdA-raadslid en initiatiefnemer om meer te investeren in jongerenwerk. “Als de politie tijdens het fouilleren verboden spullen vindt, dan weet je gelijk wie het zijn. We moeten ze daarna goed ondersteunen en een plek bieden waar ze terechtkunnen.”
Dat klopt niet, zegt Yarin Eski. Volgens Eski staat de maatregel van de burgemeester haaks op wat jongerenwerk betekent. “Preventief fouilleren is niet hetzelfde als de preventieve aanpak. Bij de tweede zit je niet zomaar aan iemands lichaam en kleding, dat gaat juist om de lange adem en vertrouwen winnen.”
