‘Het was geen dwangarbeid’, zeggen de zusters van de Goede Herder in de rechtbank
Wie in een klooster van de Goede Herder terechtkwam, raakte zichzelf kwijt. Dat zeggen de zes vrouwen die vandaag de rechter toespraken in de rechtszaak tegen het kloostergemeenschap van de Goede Herder, in de rechtbank in Haarlem. Ze zeggen dat zij dwangarbeid moesten verrichten en eisen een schadevergoeding. De uitspraak volgt in mei.
“Het gevoel van opgesloten zitten is altijd gebleven”, zei één van de vrouwen vandaag tegen de rechter. Ze werd als meisje van veertien voor zes weken naar de nonnen in Bloemendaal gestuurd. Ter observatie, omdat ze niet goed voor zichzelf kon opkomen. Ze bleef er uiteindelijk vier en een half jaar. Aan haar man en kinderen vertelde ze het pas een paar jaar geleden.
Naam en taal ontnomen
Liesbeth Zegveld, de advocaat van de vrouwen, begon haar pleidooi met het verzoek aan de rechter om zes vrouwen kort hun ervaringen te laten delen. De zusters van de Goede Herder hadden vooraf kenbaar gemaakt dat ze niet wilden dat de vrouwen in de rechtbank spraken over hun ervaringen. Volgens Zegveld was het tekenend dat de Goede Herder ‘hun naam en hun taal probeerde te ontnemen’.
Joke de Smit was een van de sprekers. Ze vertelde de rechtbank over haar tijd in het klooster in Bloemendaal, en later in Zoeterwoude. Over hoe ze ooit veertien dagen in een isoleercel had doorgebracht, en elke dag moest werken zonder er ooit voor betaald te krijgen. “Ik ben niet bang voor de hel, want ik heb er al in gezeten.”
Feestjes en excursies
De kloostergemeenschap, die verdedigd wordt door advocaat Pieter Nabben, zegt dat de zaak verjaard is, en dat zij juridisch niet aansprakelijk is. Nabben betoogde in de rechtbank dat de zusters aan de meisjes leerden om op eigen benen te staan. Ook waren de omstandigheden in het klooster minder schrijnend dan de vrouwen beweren: er zouden feestjes en excursies zijn georganiseerd.
De vrouwen in de zaal zuchten bij het pleidooi van Nabben. Ze fluisteren met elkaar, gaan vaak naar de wc. Een half uur eerder had een van de vrouwen huilend haar pleidooi gedaan voor de rechter. “Ik had hulp nodig toen ik erin ging, maar ik had nog veel meer hulp nodig toen ik eruit kwam.” Ze had in Bloemendaal ‘grondig afgeleerd om voor zichzelf op te komen, want je wist nooit of jij gestraft zou worden, of de groep’.
Volgens Zegveld heeft het klooster de zelfredzaamheid van de vrouwen ontnomen. “Zij zijn buiten de samenleving geplaatst en murw gemaakt waardoor ze niet meer in staat waren om zichzelf te verzetten.”
Verzoening
In de rechtbank betoogde Nabben dat het maar de nonnen altijd het beste voor hebben gehad met de meisjes, die veelal door de kinderrechter in het klooster werden geplaatst. De nonnen stoomden de meisjes naar eigen zeggen klaar voor een beter leven. “Het is de vraag wat er van de meisjes terecht was gekomen als ze niet waren opgevangen.” De zaak mag volgens de advocaten van de katholieke orde dan ook niet beoordeeld worden met een bril uit de 21e eeuw.
De advocaten zeiden tot slot dat de zusters de rechtszaak niet hadden zien aankomen. Nabben benadrukte dat de zusters een procedure als deze ‘niet heilzaam’ vinden. De afgevaardigden van het kerkgenootschap wil graag om tafel met de vrouwen, om samen te bepalen hoe de vrouwen erkend kunnen worden. “Voor de weg van verzoening bestaat geen verjaring”, zei Nabben.
De weg van verzoening is door een aantal andere vrouwen al bewandeld. Zij zijn in gesprek met de afgevaardigden van het kerkgenootschap. Zo bood zuster Patricia Diet in 2020 schriftelijk excuus aan voor de misstanden, en werd er in december 2022 een monument onthuld bij het voormalig klooster in Velp. Daar bood ook zuster Lucie Kabaze haar excuses aan.
De rechter legde het voorstel voor een ’transformatief gesprek’ bij Zegveld neer, als alternatief voor een juridisch vonnis. Samen met de vrouwen vertrok zij naar de gang, waar ze in een cirkel overlegden over de opties. Terug in de rechtszaal werd duidelijk dat de vrouwen een vonnis willen. Bij de vrouwen was niet het beeld ontstaan dat de zuster van de Goede Herder de feiten erkennen.
