De Facebook-engineer wilde graag weten waarom zijn date niet op zijn berichten had gereageerd. Misschien was er een simpele verklaring: misschien was ze ziek of op vakantie.
Dus op een avond om tien uur 's avonds op het hoofdkantoor van het bedrijf in Menlo Park, bracht hij haar Facebook-profiel op de interne systemen van het bedrijf naar voren en begon naar haar persoonlijke gegevens te kijken. Haar politiek, haar levensstijl, haar interesses – zelfs haar realtime locatie.
De ingenieur zou worden ontslagen vanwege zijn gedrag, samen met 51 andere werknemers die hun toegang tot bedrijfsgegevens ongepast hadden misbruikt, een voorrecht dat toen beschikbaar was voor iedereen die bij Facebook werkte, ongeacht hun functie of anciënniteit. De overgrote meerderheid van de 51 was net als hij: mannen die informatie opzochten over de vrouwen waarin ze geïnteresseerd waren.
In september 2015, nadat Alex Stamos, de nieuwe chief security officer, de kwestie onder de aandacht van Mark Zuckerberg had gebracht, beval de CEO een systeemrevisie om de toegang van werknemers tot gebruikersgegevens te beperken. Het was een zeldzame overwinning voor Stamos, een overwinning waarin hij Zuckerberg ervan overtuigde dat het ontwerp van Facebook de schuld was, in plaats van individueel gedrag.
Zo begint An Ugly Truth, een nieuw boek over Facebook geschreven door de ervaren New York Times-verslaggevers Sheera Frenkel en Cecilia Kang. Met Frenkel's expertise op het gebied van cyberbeveiliging, Kang's expertise op het gebied van technologie en regelgevingsbeleid, en hun diepe bron van bronnen, biedt het duo een boeiend verslag van de jaren van Facebook tijdens de verkiezingen van 2016 en 2020.
Stamos zou niet langer zoveel geluk hebben. De problemen die voortkwamen uit het bedrijfsmodel van Facebook zouden alleen maar escaleren in de jaren die volgden, maar toen Stamos meer flagrante problemen aan het licht bracht, waaronder Russische inmenging in de Amerikaanse verkiezingen, werd hij eruit geduwd omdat hij Zuckerberg en Sheryl Sandberg ongemakkelijke waarheden onder ogen moest zien. Toen hij eenmaal vertrok, bleef de leiding weigeren een hele reeks diep verontrustende problemen aan te pakken, waaronder het Cambridge Analytica-schandaal, de genocide in Myanmar en ongebreidelde verkeerde informatie over covid.
Frenkel en Kang stellen dat de huidige problemen van Facebook niet het product zijn van een bedrijf dat de weg kwijt is. In plaats daarvan maken ze deel uit van het ontwerp zelf, gebouwd bovenop Zuckerbergs bekrompen wereldbeeld, de zorgeloze privacycultuur die hij cultiveerde en de duizelingwekkende ambities die hij met Sandberg nastreefde.
Toen het bedrijf nog klein was, kon zo'n gebrek aan vooruitziendheid en verbeeldingskracht misschien worden verontschuldigd. Maar sindsdien hebben de beslissingen van Zuckerberg en Sandberg aangetoond dat groei en omzet al het andere overtreffen.
In een hoofdstuk met de titel 'Company Over Country' beschrijven de auteurs bijvoorbeeld hoe de leiders probeerden de omvang van de Russische inmenging in de verkiezingen op het platform te begraven van de Amerikaanse inlichtingendiensten, het Congres en het Amerikaanse publiek. Ze censureerden de meerdere pogingen van het Facebook-beveiligingsteam om details te publiceren van wat ze hadden gevonden, en selecteerden de gegevens om de ernst en partijdigheid van het probleem te bagatelliseren. Toen Stamos een herontwerp van de organisatie van het bedrijf voorstelde om herhaling van het probleem te voorkomen, verwierpen andere leiders het idee als 'alarmerend' en richtten hun middelen op het onder controle krijgen van het publieke verhaal en het op afstand houden van regelgevers.
In 2014 begon een soortgelijk patroon zich af te tekenen in de reactie van Facebook op het escalerende geweld in Myanmar, zoals beschreven in het hoofdstuk 'Denk na voordat je deelt'. Een jaar eerder waren in Myanmar gevestigde activisten al begonnen het bedrijf te waarschuwen voor de zorgwekkende hoeveelheid haatzaaiende uitlatingen en verkeerde informatie op het platform gericht tegen de Rohingya-moslimminderheid in het land. Maar gedreven door Zuckerbergs wens om wereldwijd uit te breiden, nam Facebook de waarschuwingen niet serieus.
Toen er rellen uitbraken in het land, onderstreepte het bedrijf hun prioriteiten. Het bleef stil ondanks twee doden en veertien gewonden, maar sprong op toen de Birmese regering de Facebook-toegang voor het land verbrak. Het leiderschap bleef vervolgens investeringen en platformveranderingen uitstellen die hadden kunnen voorkomen dat het geweld erger werd, omdat het de betrokkenheid van gebruikers dreigde te verminderen. In 2017 waren de etnische spanningen geëvolueerd tot een volledige genocide, waarvan de VN later ontdekte dat Facebook "substantieel aan" had bijgedragen, wat resulteerde in de moord op meer dan 24.000 Rohingya-moslims.
Dit is wat Frenkel en Kang de "lelijke waarheid" van Facebook noemen. De "onverzoenlijke dichotomie" van het willen verbinden van mensen om de samenleving vooruit te helpen, maar ook om het resultaat ervan te verrijken. Hoofdstuk na hoofdstuk maakt overduidelijk dat het niet mogelijk is om aan beide te voldoen – en Facebook heeft keer op keer voor het laatste gekozen ten koste van het eerste.
Het boek is evenzeer een staaltje van verhalen vertellen als rapporteren. Of je nu net als ik de schandalen van Facebook op de voet hebt gevolgd, of alleen stukjes en beetjes op afstand hebt gehoord, Frenkel en Kang verweven het op een manier die voor elk wat wils overlaat. De gedetailleerde anekdotes nemen lezers mee achter de schermen naar Zuckerbergs conferentieruimte die bekend staat als 'Aquarium', waar belangrijke beslissingen de koers van het bedrijf vormden. Het tempo van elk hoofdstuk garandeert nieuwe onthullingen bij elke omslag van de pagina.
Hoewel ik elk van de gebeurtenissen herkende waarnaar de auteurs verwezen, was de mate waarin het bedrijf zichzelf probeerde te beschermen ten koste van anderen nog erger dan ik eerder had geweten. Ondertussen keek mijn partner, die het naast mij las en vierkant in de tweede categorie lezers valt, herhaaldelijk op, verbijsterd door wat hij had geleerd.
De auteurs houden hun eigen analyse luchtig en laten liever de feiten voor zich spreken. In deze geest weerhouden ze er aan het einde van hun account van om harde conclusies te trekken over wat te doen met Facebook, of waar dit ons verlaat. "Zelfs als het bedrijf het komende jaar een radicale transformatie ondergaat", schrijven ze, "zal die verandering waarschijnlijk niet van binnenuit komen." Maar tussen de regels door is de boodschap luid en duidelijk: Facebook zal zichzelf nooit repareren.
