Hoeveel siroop kan een donut lekken?

Bron

Ik wantrouw kunstenaars die een kenmerkende stijl of onderwerp hebben, of wat branding wordt genoemd, maar ik erken ook dat er uitzonderingen zijn. Emily Eveleth is een van hen. Al 30 jaar schildert ze donuts, die deegachtige ronde bollen die zijn ingesmeerd met glazuur of poedersuiker, waarvan de binnenkant is gevuld met een stroperige substantie, vaak donkerblauw of kersenrood in haar werken, die uit een enkele opening lekt.

De donuts van Eveleth zijn niet de taarten en cakes van Wayne Thiebaud. Om te beginnen kun je door de close-up, uitsnede en belichting bijna vergeten dat je naar een donut kijkt, terwijl in de afbeeldingen van Thiebaud een cake altijd eerst en vooral een cake is.

Eveleth's schilderijen zijn luguber, grappig, verontrustend, sexy, onaangenaam, weelderig, gezwollen, ontuchtig en buitensporig. Het zijn inventieve vluchten van ontwrichting, waarin de kunstenaar donuts en de romige sensualiteit van olieverf gebruikt om een ledemaatloze torso te verbinden met het seksuele zonder letterlijk te worden. Dit is moeilijk om te doen, maar om het meer dan drie decennia te blijven doen, is verbazingwekkend. Denk aan het gebruik van donuts om Gustave Courbet's kijk op de genitaliën van een vrouw in "Origin of the World" (1866), de zaftig vrouwen van Peter Paul Rubens en de erotische verhalen van Anaïs Nin, en je krijgt een idee van wat Eveleth van plan is.

Installatieweergave van Emily Eveleth in Miles McEnery Gallery, New York (afbeelding door Christopher Burke Studio; met dank aan Emily Eveleth/Miles McEnery Gallery, New York, NY)

Er zijn 14 olieverfschilderijen op paneel, allemaal van 26 bij 18 inch, in de tentoonstelling Emily Eveleth in Miles McEnery Gallery (21 oktober – 27 november 2021). Ondanks dat ze binnen strikte schaalgrenzen en met hetzelfde onderwerp werkt, herhaalt Eveleth zichzelf niet; haar donuts worden niet oud. Van schilderij tot schilderij, de belichting, compositie, kleur en zelfs verfbehandeling veranderen, net als de sfeer.

Dit is een van de dilemma's van naar een Eveleth-tentoonstelling gaan: het dreigt te veel te worden. Maar ik denk dat exorbitantie ook een van de onderwerpen van haar werk is. Haar schilderijen herinneren ons eraan dat we in een onvoorzichtige, overbodige en onnodige samenleving leven. En toch, terwijl ik dit zeg, wil ik benadrukken dat er niets didactisch is aan Eveleths schilderijen. Ondanks al hun directheid, vlezige sensualiteit en dramatische belichting, zijn ze niet eenvoudig of prekerig. Het uitpakken van deze schilderijen is een van de diepe geneugten die ze bieden. Het gaat niet alleen om de oppervlakte.

Eveleths werk gaat over verf, niet alleen als verf, maar ook als een generator van associaties en verbindingen, een stroperige materialiteit die metaforische mogelijkheden bezit. Ze heeft de uitspraak van Willem de Kooning dat 'vlees de reden is dat olieverf is uitgevonden' ter harte genomen en er iets mee gedaan, wat van veel hedendaagse schilders niet gezegd kan worden. Haar overtuigende manipulatie van de romige materialiteit van olieverf – haar behendige omgang in dienst van haar onderwerp – zie ik zelden in de hedendaagse kunst. Ze werkt op intieme schaal, zoals haar onderwerp daarom vraagt. Ze wil ons naar zich toe trekken.

Emily Eveleth, “The Quintessence of Debauchery” (2021), olieverf op paneel, 26 x 18 inch (met dank aan Emily Eveleth/Miles McEnery Gallery, New York, NY)

Toen ik naar "The Quintessence of Debauchery" (2021) keek, realiseerde ik me dat de enige kans dat je zo dicht bij een donut zou komen, zou zijn als je hem in je mond stopt. Door te werken in een zone van intimiteit waar smaak en geur een grotere rol spelen in ons begrip van de directe wereld, verbindt Eveleth zicht, smaak en aanraking. Dit is wat haar werk onderscheidt. Terwijl de schilderkunst historisch het optische heeft benadrukt, breekt Eveleth de categorieën af en ontrafelt ze opzettelijk.

Ik denk niet dat het helemaal juist is om te zeggen dat Eveleth schilderijen maakt die zich tussen abstractie en representatie bevinden. Aangezien we het onderwerp kennen, verkent ze het wazige gebied tussen leesbaarheid en onleesbaarheid. Haar redenen hiervoor zijn niet louter formeel.

In "The Quintessence of Debauchery" lijkt Eveleth te zijn teruggekeerd naar een van haar terugkerende inspiratiebronnen, Courbets beroemde close-up van het kruis van een vrouw, door een lukrake stapel donuts te dichten totdat er niets meer in zijn geheel te zien is. We zien de driehoekige bovenkant van een rood getinte opening die zich uitstrekt vanaf de linkeronderrand van het schilderij. Boven en rechts van de top van de driehoek bevindt zich een bijna zwarte bol, die klaarblijkelijk uit een andere donut lekt. Een stapel van vier lekkende openingen bevindt zich direct boven de driehoek en het bolletje. Aan de rechterkant van het schilderij zie je onder een hoek van wat lijkt op de zijkant van twee op elkaar gestapelde donuts, maar toen ik begon te proberen de schilderijen te ontcijferen, voelde ik de dwaasheid van wat ik aan het doen was.

Emily Eveleth, “Boudoir” (2021), olieverf op paneel, 26 x 18 inch (met dank aan Emily Eveleth/Miles McEnery Gallery, New York, NY)

Is het onvermogen om precies te benoemen waar je naar kijkt niet een van Eveleths onderwerpen, haar verzet tegen Courbets grimmige visie? Viert ze niet een lichaam dat overtollig vocht druipt? Die openhartigheid vermengd met humor is een van de geneugten van haar werk. Een van de mooiste dingen van Hokusai's houtsnede "The Dream of the Fisherman's Wife" (1814) is dat het een vrouw voorstelt die droomt te worden gestreeld door twee octopussen. We zien haar zweven in een staat van extatische overgave waarin mannen vreemd zijn. Eveleth gaat nog een stap verder. In haar schilderijen zien we alleen de 'torso's', waarvan sommige langzaam een dikke, diep blauwpaarse vloeistof lekken.

Tegelijkertijd, wat betekent het om naar met siroop gevulde torso's te kijken? Is dit een lichaam of een lichaamsdeel? Dit geeft het werk een verontrustend randje. Zien we ze als gewelddadige scènes? Dit gevoel van mogelijk geweld geldt met name voor "Curtain" (2021), een stapel donuts van dichtbij gezien, die allemaal kersenrode siroop lijken te druipen.

Waarvan zijn deze uitzichten de bezienswaardigheden en bezienswaardigheden? Zijn het taferelen van vraatzucht, post-coïtale uitputting, seksuele surrogaten, afkeer, wreedheid en een eindeloze push-pull?

Emily Eveleth, “Curtain” (2021), olieverf op paneel, 26 x 18 inch (met dank aan Emily Eveleth/Miles McEnery Gallery, New York, NY)

En dan heb ik het nog niet eens gehad over haar kleur- en belichtingsgebruik. Zie de donuts als personages in een naamloos drama, en hoe de toneel- en kostuumontwerper, samen met de lichtregisseur, de stemming kan beïnvloeden. De lichtroze, gele en opalen witte tinten in "Boudoir" (2021), en de hoek van de pose van de donut, het roze glazuur dat langs de voorkant smelt, deden denken aan de schilderijen van Jean-Honoré Fragonard, in het bijzonder "The Swing" ( 1767).

Van "The Quintessence of Debauchery" tot "Boudoir", Eveleth bestrijkt veel terrein. Ze is een meesterlijke schilder die werkt aan wat op het eerste gezicht een frivool onderwerp lijkt, maar al snel wordt duidelijk dat dit niet het geval is. In haar schilderijen is een donut een donut en is het niet. Dat is de ambigue zone waarin we worden uitgenodigd. In een tijd die de voorkeur geeft aan het letterlijke en het tonen van activa, van materiële goederen tot fysieke verschijning, vraagt Eveleth ons om de punten met elkaar te verbinden door middel van de eenvoudige donut, goedkoop, zoet en gemakkelijk verkrijgbaar.

Emily Eveleth blijft tot 27 november in Miles McEnery Gallery (520 West 21st Street, Chelsea, Manhattan).

Gregory