De Partij voor de Dieren in Noord-Holland wil af van het keurslijf van een dichtgetimmerd coalitieakkoord op basis van partijbelangen. In plaats daarvan pleit de partij voor een vrijere vorm van besturen, waarbij per onderwerp gestemd kan worden. Is dit haalbaar in onze provincie?
“We willen kijken hoe we de klassieke verhoudingen van coalitie en oppositie losser kunnen maken”, zegt Partij voor de Dieren-lijsttrekker Ines Kostić. Geen coalitieakkoord dat op alle zaken al vastligt voor vier jaar, dus. Maar de mogelijkheid openhouden om per onderwerp op zoek gaan naar een meerderheid in de Provinciale Staten.
Limburg heeft de afgelopen vier jaar op deze manier de provincie bestuurd. Ook toen het college opstapte vanwege een integriteitsschandaal, is men daar doorgegaan met dit zogeheten ‘extraparlementaire’ provinciebestuur. Voor de komende vier jaar sluit men deze vorm ook niet uit, schrijft L1.
Rampen en rellen
Zal zoiets ook voor Noord-Holland kunnen werken? Volgens Arno Korsten, emeritus hoogleraar bestuurskunde, werkt zo’n losse bestuursvorm goed bij de situatie waarin we nu verkeren, een zogeheten ‘risicomaatschappij’. Korsten: “Dat is als er voortdurend sprake is van plotselinge omstandigheden, rampen, rellen, voedselcrises, stroomuitval, een kabinet dat onder invloed is van Europa.”
In Noord-Holland kun je dan denken aan de plotselinge gevolgen door de oorlog in Oekraïne zoals de vluchtelingenstroom en de problemen met de aanvoer van gas en andere grondstoffen.
Korsten noemt ook het klimaatbeleid: “Men zegt nu dat er misschien wel meer maatregelen moeten komen om te voorkomen dat de aarde die 1,5 graad opwarmt. Als dat omarmd wordt door het kabinet, moet je als provincie weer meegaan. En wat moet je dan met je akkoord?”
Sterke bestuurders
Voorwaarde voor een meer openliggende vorm van besturen volgens Korsten: ‘sterke gedeputeerden’. “Je moet goed zijn op inhoud, kunnen debatteren, verdedigen, argumenteren, lezen en weten welke dingen politiek moeilijk zijn zodat je mee kunt buigen, En dat is lang niet iedereen gegeven.”
Want bestuurders kunnen bij een losser akkoord niet terugvallen op hun heilige huisjes, zoals bij afspraken die al beklonken zijn in een dichtgetimmerd coalitieakkoord. Dat zorgt ook dat er een soort cement mist, vertelt Korsten. “Er zijn geen ‘bijbelverhalen’ meer waar collegeleden op kunnen terugvallen, om maar even een metafoor te noemen. Het beleid zal dan grilliger zijn, en dat vergt alertheid. Je moet per vraagstuk kijken of je het kunt verdedigen en door de Provinciale Staten kunt slepen, en dan moet je van goeden huize komen.”
Lef
De Partij voor de Dieren denkt ‘dat alles mogelijk is’. “Het is vooral een kwestie van lef”, zegt Kostić. In het eerste gesprek merkte ze al wel dat de BoerBurgerBeweging (BBB) met ‘klassieke’ vragen voor de verkenner kwam, die ‘elke ouderwetse partij zou stellen’. “Wij hebben BBB gevraagd om creatiever na te denken over samenwerkingsvormen, want ik denk dat het belangrijk is dat we niet automatisch vervallen in die hele harde ‘coalitie/oppositie’.
Kostić maakt zich om die reden zorgen om de keuze voor Ankie Broekers-Knol als verkenner. “Want zij komt wel echt uit de ‘oude politiek’. Maar ik hoop dat ze ons verrast.”
