Explosieven Opruimingsdienst zelf ook verrast door hevige schokgolf bij ontmantelen bom
Zandvoort en IJmuiden trilden op hun grondvesten en aan de Noord-Hollandse kust spoelden gisteren dode bruinvissen aan. De Duitse bom uit de Tweede Wereldoorlog, die dinsdag ontmanteld werd voor de kust van de Zandvoort, lijkt nogal wat impact op de omgeving te hebben gehad. De maritieme afdeling van de Explosieven Opruimingsdienst Defensie (EOD) was zelf ook verrast door de schokgolf, die normaliter niet zo heftig hoort te zijn.
Bernd Roelink, hoofd communicatie bij de Koninklijke Marine, legt uit hoe zijn collega’s dinsdag te werk gingen. Voor de kust van Zandvoort wordt een datakabel onder de grond aangelegd en daarom wordt er eerst goed onderzoek gedaan naar mogelijke onontplofte explosieven. Op sonarbeelden blijkt dat er een 500 kilo zware Duitse bom in de weg ligt en dus wordt de maritieme afdeling van de EOD opgeroepen.
“Een duikvaartuig van ons, de Hydra, met aan boord een duikteam, is erheen gevaren. Ze moesten vanuit Den Helder al richting Zeeland”, aldus Roelink. De duikers gaan vervolgens naar beneden en zorgen onder meer met spanbanden en een zogenaamde hefballon ervoor dat het projectiel versleept kan worden. “Hij moest versleept worden, omdat er in de buurt kabels lagen.”
De bom wordt vervolgens, hangend achter de Hydra, voorzichtig naar een veilige plek vervoerd. Dat wordt een locatie, zo’n drie kilometer uit de kust bij Zandvoort. Een afstand die overigens heel normaal is tijdens zo’n procedure.
Wat de EOD dan normaal óók doet, is een ‘seal scarer’ in het water hangen. Dat is een kastje wat bijvoorbeeld voor bruinvissen en zeehonden dermate irritant geluid produceert, dat ze uit de omgeving wegblijven. Dat gebeurt dan op het moment dat de duikers uit het water zijn, want die kunnen er ook last van krijgen.
Geen ‘seal scarer’ kunnen gebruiken vanwege tijdsdruk
Nu blijkt dat die ‘seal scarer’ niet is gebruikt dinsdag. “De duikers moesten namelijk snel handelen vanwege het duiktij, de stroming waar ze mee te maken zouden krijgen. Bij te harde stroming kan het gevaarlijk voor de operatie worden”, vertelt Roelink. “We kijken dan overigens wel goed om ons heen of we bruinvissen of ander zeeleven zien.”
De versleepte bom laten liggen en later terugkomen om dan wel de ‘seal scarer’ te kunnen gebruiken, is geen optie. “Je moet dan weer op de goede omstandigheden wachten. In de tussentijd varen er ook weer schepen overheen en de bom ligt dan niet meer helemaal onder het zand, zoals hij jarenlang heeft gelegen. Met mogelijk alle gevolgen van dien.” Vanaf een rubberboot loopt een afvuurkabel naar de bom en dan wordt het explosief tot ontploffing gebracht.
Tekst gaat verder na de foto
De klap wordt ’s middags in Zandvoort en IJmuiden gevoeld. “Mijn collega’s op het vaartuig waren ook verrast door de schokgolf. Dat is normaal niet het geval.” Waarom de schokgolf zo ver kwam, is nog onduidelijk. “Mogelijk zou het met de samenstelling van de bodem rond de bewuste locatie te maken kunnen hebben, een harde grondplaat misschien, dat de trillingen daardoor verder zijn gekomen,” denkt Roelink hardop.
Zandvoorters over de trillingen in het dorp afgelopen dinsdag. Tekst loopt door na video
Nu er gisteren twee dode bruinvissen zijn aangespoeld aan de kust, zou je denken dat de oorzaak bij de explosie ligt. Maar volgens Roelink hoeft dat niet het geval te zijn. “Het zou kunnen, maar in deze periode van het jaar spoelen er regelmatig dode jonge bruinvissen aan op het strand.”
“Achteraf is het makkelijk zeggen ‘hadden we het maar op een ander moment gedaan’. Maar mijn collega’s hebben dinsdag op dat moment de juiste afweging moeten maken en dat hebben ze goed gedaan.” De bom voortaan kilometers verder verslepen, is geen optie. “Je loopt dan een grotere kans dat je hem kwijtraakt onderweg.” En dan kan het hele proces weer opnieuw beginnen.
