Dit artikel verscheen oorspronkelijk in Hakai Magazine, een online publicatie over wetenschap en samenleving in kustecosystemen. Lees meer van dit soort verhalen op hakaimagazine.com.
Elk jaar tussen januari en april zijn er vaak bultruggenmoeders en hun kalveren te zien in de warme wateren van Hawaï. De volwassen walvissen trekken vanuit Alaska en Brits-Columbia naar Hawaï om te broeden en hun jongen groot te brengen. Om hun kalveren veilig te houden, blijven bultruggenmoeders meestal liever dichter bij de kust. Hierdoor kunnen ze haaien, de potentieel dodelijke opmars van mannelijke bultruggen en andere bedreigingen vermijden. Maar zoals een nieuwe studie aantoont, wordt het leefgebied van bultruggen bekneld tussen het toenemende scheepvaartverkeer op de kust en de gevaren van dieper water.
Tijdens de winters van 2005 en 2006 observeerden Adam Pack, een walvisonderzoeker aan de Universiteit van Hawai'i in Hilo, en zijn collega's de bultruggen voor het westen van Maui vanaf een uitkijkpunt bovenop een nabijgelegen heuvel als onderdeel van een afzonderlijk onderzoeksproject. Ze noteerden de posities van peulen van moederkalveren en peulen zonder kalveren (waaronder meestal eenzame walvissen of paren die het hof maken), evenals de locaties van schepen om walvissen te spotten en andere vaartuigen.
Jaren later, nadat er meer bekend was over de habitatvoorkeuren van bultruggen, was Pack geïnteresseerd in het opnieuw bekijken en analyseren van deze dataset. Hij had verwacht gedrag te zien dat vergelijkbaar was met het gedrag dat in eerder onderzoek was gedocumenteerd – dat de moeder-kalfparen dichter bij de kust zouden blijven dan walvissen zonder kalveren. "Wat we ontdekten was precies het tegenovergestelde, dat was verwarrend en ook een beetje interessant vanuit wetenschappelijk oogpunt", zegt Pack. Voor de 161 peulen van moederkalf die Pack en zijn collega's observeerden, merkten de onderzoekers dat de walvissen de dag bij de kust begonnen en naarmate de dag vorderde, naar aanzienlijk diepere wateren trokken.
Pack zegt dat het dagelijkse woon-werkverkeer van de walvissen waarschijnlijk het gevolg is van het vermijden van schepen die geen walvissen spotten, zoals vissersboten of pleziervaartuigen. De onderzoekers maken een onderscheid tussen rondvaartboten om walvissen te spotten en andere boten omdat, op basis van hun analyse, de verschuiving van de walvissen naar dieper water verband hield met de dichtheid van niet-walvissen spottende boten, die in de loop van de dag toenam. Boten om walvissen te spotten, zeggen ze, waren veel minder in aantal en hadden niet hetzelfde effect. De bevinding wijkt af van eerder onderzoek waarbij vaten afwezig waren.
Pack zegt dat boten erg luidruchtig kunnen zijn, wat de communicatie van walvissen verstoort en de peulen van de moederkalveren verstoort. De studie suggereert dat moederkalfpeulen overdag door boten in dieper water worden gedreven en 's nachts, nadat de bootdruk is afgenomen, terug naar de kust zwemmen.
"Een van de opmerkelijke dingen van [volwassen] bultruggen is dat ze niet eten terwijl ze in hun tropische broedgebieden zijn", legt Alison Craig uit, een onderzoeker naar zeezoogdieren aan de Edinburgh Napier University in Schotland, en een van de onderzoeken co-auteurs. Het is van vitaal belang voor moeders die borstvoeding geven om hun energie te sparen tijdens deze vastenperiode, zegt ze. "Als blootstelling aan te veel binnenvaartschip ervoor zorgt dat vrouwtjes met kalveren naar diepere wateren gaan, zullen ze eerder worden lastiggevallen door mannen, en dit zal er op zijn beurt toe leiden dat ze meer energie verbruiken."
Joe Mobley, een walvisonderzoeker aan de Universiteit van Hawaï in Mānoa die niet betrokken was bij het onderzoek, zegt dat het goed was dat Pack en zijn team dit probleem onder de aandacht konden brengen.
"Ik denk dat het grootste probleem waarmee deze dieren worden geconfronteerd, de klimaatverandering is", zegt Mobley. "Maar in de tussentijd hebben we controle over de dingen die we kunnen controleren." Het zou relatief haalbaar zijn, zegt Mobley, om een beleid voor het scheepvaartverkeer in te voeren om de stress voor de bultruggen te verminderen.
Alvorens eventuele beleidswijzigingen te overwegen, zegt Pack echter dat het belangrijk zou zijn om dit onderzoek in andere gebieden rond Hawaï uit te voeren om beter te begrijpen hoe wijdverbreid het probleem is. Hij zou het onderzoek ook opnieuw willen doen, aangezien de gegevens die hij verzamelde van 12 jaar geleden waren en het scheepvaartverkeer sindsdien alleen maar is toegenomen.
Bultruggen werden bijna uitgeroeid door de commerciële walvisvangst die tot halverwege de 20e eeuw voortduurde, en de populatie die Maui bezoekt "is nog steeds erg kwetsbaar", zegt Pack. “Het is enorm belangrijk om hun favoriete broedplaatsen in de gaten te blijven houden.”
Dit artikel verscheen voor het eerst in Hakai Magazine en is hier met toestemming opnieuw gepubliceerd.
Het bericht Bootlawaai drijft moeders van bultruggen in diep, gevaarlijk water verscheen eerst op Popular Science.
